Fietsroute Kinderdijk (Papendrecht-Alblasserdam) (circa 45 km)

Een route die twee gezichten van de Alblasserwaard laat zien. Langs de oevers van de Merwede, Noord en Lek is de industrie te vinden, zowel de hedendaagse als restanten van de industrialisatieperiode en in het binnenland de rust met boerderijen, koeien en molens. Aan het dijklint tussen Kinderdijk en Papendrecht waren anderhalve eeuw geleden vele kleine scheepswerfjes te vinden. In Kinderdijk is een van die scheepswerfjes uitgegroeid tot een mondiale onderneming: IHC. En natuurlijk kent men Kinderdijk van het molencomplex dat op de werelderfgoedlijst staat, maar dat is immers ook industrieel erfgoed. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van het knooppunten netwerk.

ra = rechtsaf     la = linksaf     rd = rechtdoor  ewl = einde weg links     ewr = einde weg rechts

Start: bij de waterbushalte aan de Jan Smitkade in Alblasserdam

  • Fiets richting het kunstwerk ‘de Cyclus’ en ga rd Kraanbaan (A)
  • Voor de haven scherp l (straat heet ook Haven) en met bocht mee l (Cortgene) (B)
  • Cortgene gaat over in Oost Kinderdijk (soms loopt fietspad langs het water) en Molenstraat
  • 30 ⇒ 3
  • 3 ⇒ 4 Dijk blijven volgen, heet nu Lekdijk (C, D, E)
  • In Nieuw Lekkerland bij het veer naar Lekkerkerk, ra (Schoonenburglaan) Maar rij even 200 meter verder om een mooi begraafplaatsje te bezoeken aan uw linkerhand.  Daar ziet u ook de watertoren (F en G). Na bezoek terug en Schoonenburglaan inslaan
  • Na bebouwing bij knooppunt 4 la (H)
  • 4 ⇒  5
  • Bij knooppunt 5 ra  richting 7 (Zijdeweg) 
  • 7 ⇒  8
  • Bij 7 over het water ri. 8 
  • Stukje langs Nieuwe Zijdeweg fietsen en dan la (Geerweg) en einde weg ra (Korte Geer)
  • Bij 8 ra ri. 9 (Heulenslag)
  • Bij 9 la over het water ri. 40 (Peilmolenweg) (**Vindt u de route te lang dan kunt deze hier inkorten door niet la te slaan, maar door te fietsen ri. 43 en 18)
  • Bij rotonde r. aanhouden
  • Bij 40 l aanhouden de Peilkade op  ri. 10
  • Bij 10 ra ri. 99 (Matenasche Scheidkade) over de A15 (dus ra brug op)
  • Bij 99 ra ri. 98 (Oosteind)  Oosteind blijven volgen
  • Op rotonde 2de weg r (Nanengat – gaat over in Visschersbuurt, dan Kerkbuurt).
  • Dijk blijven volgen en einde weg la en direct ra (Bosch) (I)
  • Oude dijk blijven volgen tot kruispunt met Veerdam, rd naar Oude Veer, deze uitfietsen en rd naar Westeind (gaat over in Noordhoek)
  • Einde weg ra (is een wat grotere weg Burg. Keijzerweg)
  • Op rotonde la richting 41 (Veerweg uitrijden)
  • Bij 41 la (Veerweg) ri. 42, over het spoor en bij 42 ra (Westeinde) ri. 43
  • Westeinde gaat over in Dorpsstraat. Bij kerk l aanhouden en 1ste weg l (Brugstraat) ri. 43
  • Bij 43 la (Peperstraat) ri. 18 (Peperstraat gaat over in Kooiwijk)
  • 43 ⇒  18   ** hier de route weer oppikken als u deze heeft ingekort
  • Blijf de Alblas (aan uw linkerhand) volgen. Kooiwijk gaat over in Kortland. Hier buigt de Alblas naar links maar u blijft Kortland volgen ri. 18 tot Alblasserdam.
  • Rd brug over ri. 1
  • Kortland eindigt in Alblasserdam op de Randweg. Buig r mee, stukje Randweg volgen  en sla eerste gelegenheid la (Seniorstraat overgaand in Kerkstraat) (J)
  • Op kruising met Dam (winkelstraat) la (K,L)
  • 1ste weg r (Haven) (M)
  • Na haven l aanhouden (Kraanbaan) en rd naar waterbushalte

Info fietsroute Kinderdijk

A Scheepswerf Verolme

Het is niet voor te stellen dat op de plek van deze nieuwbouwbuurt, de grote scheepswerf van Verolme was gevestigd. Hij kocht de werf van de nazaten van Jan Smit en bouwde grote tankers.  In 1985 ging het bedrijf failliet en kwam er een einde aan 175 jaar scheepsbouwactiviteiten op deze plek. Niets is bewaard gebleven, slechts wat straatnamen herinneren aan die tijd.

B Touwbaan en relict

Links zijn in het water overblijfselen te zien van een laadplek waar trossen vanuit de touwslagerij  met de naam ‘Lijnbaan Straat Sunda’ op de schepen werden geladen om te worden vervoerd. Rechts ziet u  de straat die de naam ‘Touwbaan’ draagt. Het is nu een nieuwbouwwijkje. F.H. von Lindern zette het bedrijf in 1837 op. Touw werd ‘geslagen’ van hennep dat langs de rivierdijken in de Alblasserwaard werd verbouwd. De touwbaan was wel 2 km lang! De ‘spinner’ liep met een dot hennepvezels voor zijn buik achteruit terwijl de hennep tot draad draaide door middel van een groot wiel dat eerst nog met de hand werd aangedreven, later met een (stoom)machine. De touwslagerij is verdwenen maar het nieuwbouwwijkje heeft de relatie met de baan behouden door de lange zichtlijn en de naam.

C Mercon Kloos (West Kinderdijk)

Floris Kloos (1810 -1892) was molenbouwer van beroep maar breidde zijn activiteiten uit als ‘scheepsbouwer en constructeur van ijzerwerken als bruggen, sluizen, masten e.d. en fabrikant van machinale klinknagels’, zo is in een oude advertentie te lezen. Het bedrijf floreerde en met de komst van de trein kreeg het grote orders voor staalconstructie t.b.v. de spoorwegen. Tijdens de metaalcrisis fuseerde het noodgedwongen en moest na een verdere malaise in afgeslankte vorm doorstarten als Mercon Kloos. Het terrein is nu aangekocht door een projectontwikkelaar. Er zijn gesprekken gaande met de gemeente over woningbouw en wellicht behoud van enkele specifieke gebouwen. Iets verderop (nr. 339) is de mooie villa uit 1910 van de fam. Kloos te vinden.

D IHC  (Smitweg 6, maar is te zien vanaf de Molenstraat)

Het tegenwoordige bedrijf IHC heeft zijn wortels in verschillende generaties van de fam. Smit en is gevestigd op een locatie waar nu al eeuwenlang scheepsbouw wordt uitgeoefend.  Begin 1900 waren er zelf twee grote Smitwerven in Kinderdijk. In 1965 zijn die werven gefuseerd en opgegaan in de Industriële Handels Combinatie (IHC) een bedrijf met wereldwijde bagger- en offshore activiteiten. Op het terrein is in de loop der tijd een interessante collectie bedrijfsgebouwen gegroeid, die de ontwikkeling laat zien van utiliteitsbouw door de jaren heen. Veel gebouwen in het dijkdorp hebben nog een connectie met die eerste scheepswerven: een kantoor (nr. 24) directievilla’s (nrs 22 en 28) en hele rijen arbeidershuisjes aan de Veerdam en Lekkade.

E Molencomplex Kinderdijk

Aan het begin van het molencomplex ziet u drie gemalen. Het oudste, het Wisboomgemaal, is gebouwd in 1896 en draaide eerst op stoom, daarna op elektriciteit. Ter vervanging van het gemaal is een zg. vijzelgemaal gebouwd. Rechts ziet u het  moderne J.U.Smitgemaal.  Van de 19 molens zijn er 16 zogenaamde boezemmolens: deze maalden het water trapsgewijs omhoog naar een hoger gelegen boezemgebied. Oplettende bezoekers zien dat niet alle molens er hetzelfde uitzien. De twee waterschappen (Overwaard en Nederwaard)  bouwden midden 18de eeuw, elk naar een eigen ontwerp. Echter alle molens zijn van het type ‘bovenkruier’, zodat de kap kan draaien afhankelijk van de windrichting. De functie van de molens werd in 1896 al deels overgenomen door de komst van het stoomgemaal.

F Oude Algemene Begraafplaats (Lekdijk ongeveer t.o. nr. 89)

Op dit oude begraafplaatsje uit 1843, dat niet meer in gebruik is, vindt u de grafkelder van Fop Smit en verschillende imposante graven van andere telgen van de Smit familie uit Kinderdijk. Bij de ingang staat nog het oorspronkelijke toegangshek. Apart is het drenkelingenhuisje; vroeger werden nog wel eens lichamen uit de Lek gevist waarvan men de identiteit niet direct kon achterhalen. Deze baarde men dan eerst in het huisje op.

G Watertoren(  Lekdijk)

Direct na het begraafplaatsje ziet u aan uw linkerhand de watertoren uit 1915. Deze is, net als zoveel  watertorens in de Alblasserwaard, gebouwd door Visser & Smit. De toren meet 34 meter hoog en heeft een waterreservoir met een inhoud van 400 m³. Watertorens waren vroeger nodig om een gelijke druk in de waterleidingen te behouden. De toren is nu in particuliere handen.

H

U fietst door het groene achterland dat een schril contrast vormt met de bedrijvigheid aan de dijk. Hier heerst, behalve het geluid van tractoren, rust. Het is het landschap waar Holland om bekend staat: vlak, waterrijk en met molens. De komende kilometers tot aan Papendrecht, bevestigen dat idee want u komt verschillende molens tegen: De Regt had u al gezien en op uw pad komen nog de Oude Weteringmolen, Broekmolen, De Hoop, de Kooiwijkse molen en Souburgse molen. Bij de meesten staat een informatiebord mocht u meer willen weten.

I Papendrecht

De route voert over de oude dijk die nu niet meer direct aan het water ligt, met namen als Westeind en Bosch. Die dijk was hoog en relatief veilig, bood bescherming bij hoog water. Alles speelde zich daar af: er werd gewerkt, gewoond, men ging er naar school en naar de kerk. Een eeuw geleden waren hier dan ook tal van scheepswerfjes te vinden waar nu nog enkele van bestaan, maar niet meer langs de dijk. In 1959 is buitendijks in het Oosteind een heel nieuw industriegebied aangelegd met de Kooij- en Ketelhaven. Dit was het nieuwe denken over industrie: de mix van wonen en werken werd losgelaten en industrie werd op één plaats geconcentreerd. Visser en Smit (van de watertorens) is daar te vinden, scheepswerven als Matena en Slob en baggergrootheid Boskalis.

J Begraafplaats (Kerkstraat 207)

De begraafplaats ligt achter de Oude Toren, een restant van een 17de eeuwse kerk. In 1872 vonden hier de eerste begrafenissen plaats en zijn in de schaduw van de imposante treurbeuk de graven te vinden van notabelen, ambachtsheren en rijke ondernemers van de 19de eeuw. U vindt hier namen die u op de route al bent tegengekomen zoals Smit, Kloos en von LIndern.

K Sluis (Dam 65)

De nu in onbruik geraakte schutsluis is aan het einde van de 16e eeuw gebouwd en heeft jarenlang dienst gedaan. Begin jaren 90 van de 20ste eeuw is besloten de schutsluis te vervangen door een dam. Aan de rivierzijde is nu een amfitheater gerealiseerd en aan de Alblaszijde zijn nog de sluisdeuren, de kolk en de handbediening van de deuren te zien.

L Nagelheters

U ziet vier beroepen uit de scheepsbouw. Het laat zien hoe zwaar het werk was de ijzeren platen aan elkaar te klinken. De nagelheter maakte de klinknagels gloeiend heet, de induwer plaatste een hete klinknagel in het geboorde gat en de klinker hamert de nagel er in. Aan de andere kant stond een dollyman; hij hield met een zware hamer (dolly) de klinknagel tegen waardoor deze werd geplet. Het moet in die tijd een niet aflatend oorverdovend lawaai zijn geweest.

M de Noord  (Zuiderstek)

Aan de overkant van de haven ligt Zuiderstek. Dit was een industrieterrein waar verschillende bedrijven kwamen en gingen. Zo was hier scheepswerf De Noord van J.U.Smit (telg van de Smitfamilie uit Kinderdijk) te vinden. In de moeilijke crisistijd fuseerde het noodgedwongen met van der Giessen, maar dat bracht geen uitkomst. De grote hal met twee kranen hebben nog lang het beeld op Zuiderstek bepaald maar zijn uiteindelijk gesloopt. Er is veel moeite gedaan een van de kranen te behouden als hommage aan de oude scheepsbouwindustrie. Het heeft niet mogen baten. Er is nog wel scheepsbouwactiviteit op het Zuiderstek: een buitenlands bedrijf, OcéAnco bouwt hier  luxe jachten.