De Stichting Groene Hart heeft in de Alblasserwaard een aantal wandel- en fietsroutes uitgezet die niet alleen langs industriële objecten en sporen van oude bedrijvigheid voeren, maar ook langs oude begraafplaatsen waar graven van bekende ‘captains of industry’ te vinden zijn. Dit zijn vaak prachtige, oude locaties met monumentale beplanting. Alle routes zijn te wandelen of te fietsen met de Izitravel app. Download de app.
INDUSTRIEEL ERFGOED IN HET GROENE HART
Het Groene Hart bestaat beslist niet alleen uit groene weilanden, boeren, vee en kaas. Er liggen behoorlijk wat waterwegen in het gebied en langs deze natte assen was vroeger en is nu nog steeds veel industrie te vinden. Rivieren en kanalen hadden ruim een eeuw geleden de functie van snelwegen en dienden om grote hoeveelheden vracht, grondstoffen en goederen te vervoeren. Bovendien waren langs de oevers vele scheepswerfjes te vinden
Eind 19de eeuw komt in Nederland de industrialisatie goed op gang met de introductie van de stoommachine. Een machine kan, in tegenstelling tot een arbeider, dag en nacht werken. De ontwikkelingen volgden elkaar in rap tempo op: boten waren niet meer afhankelijk van wind, de trein zorgde voor een nieuwe vorm van vervoer, het laaggelegen land werd door stoomgemalen bemaald i.p.v. molens, de stoommachine produceerde bovendien elektriciteit en dus was men ook niet meer afhankelijk van daglicht. Het veroorzaakte een enorme schaalvergroting op allerlei gebied. Het milieu had echter flink te lijden van deze industriële revolutie: vervuiling van lucht en water werd een groot probleem.
Vandaag de dag is de industrie verplaatst naar terreinen aan de randen van woonkernen met strenge(re) milieuregels. Veel van de oude, 19- en vroeg 20eeuwse industriële gebouwen zijn intussen monumenten geworden en hebben een herbestemming gekregen.
De Stichting Groene Hart heeft een aantal wandel- en fietsroutes uitgezet die voeren, niet alleen langs industriële objecten, maar vaak ook langs begraafplaatsen waar graven van bekende ‘captains of industry’ te vinden zijn. Dit zijn vaak prachtige, oude locaties met monumentale beplanting.
De routes zijn gerealiseerd met een financiële bijdrage van:
Wandeling Alblasserdam (ca. 4,5 km)
Het voelt een beetje als de wandeling van het verdwenen industrieel erfgoed. Jarenlang domineerden de hoge kranen van twee scheepswerven de skyline van Alblasserdam. Deze waren oorspronkelijk, net als in Kinderdijk, eigendom van de familie Smit. Cornelis Smit (1784 -1858) bouwde zijn eerste Oost-Indiëvaarder in 1826 en gaf het schip de naam ’De Hoop van Alblasserdam’. Er was echter geen hoop voor de werven eind 20ste eeuw; beide hebben de poorten moeten sluiten.
Wandeling Kinderdijk (ca. 4,5 km)
Twee grote complexen drukken een stempel op Kinderdijk: het molencomplex dat op de UNESCO wereld erfgoed lijst staat en het scheepsbouwconcern IHC. Het huidig IHC heeft zijn wortels in verschillende generaties van de familie Smit en is gevestigd op een locatie waar al eeuwenlang scheepsbouw wordt uitgeoefend.
Wandeling Leerdam (ca. 4 km)
Bij de naam Leerdam denken we aan glas. Leerdam is stad en merknaam tegelijk. Die merknaam vindt zijn oorsprong in het begin van de 20e eeuw toen P.M. Cochius aantrad als directeur van de glasfabriek. Hij was het die betaalbaar en goed ontworpen glaswerk wilde produceren, in plaats van de karakterloze stukken die de markt tot dan toe overspoelden. Veel industrieel erfgoed dat we op de wandeling tegenkomen heeft uiteraard een connectie met glas.
Wandeling Sliedrecht (ca. 5,5 km)
Sliedrecht is bekend om de baggeractiviteiten en claimt twee uitvindingen die aan de wieg van de hedendaagse, moderne baggerindustrie hebben gestaan: het zinkstuk en de klepschouw. Het zinkstuk is een vlechtwerk van wilgentakken dat men onder de waterspiegel aanbracht op het dijktalud waarna het met stenen werd verzwaard. De klepschouw had afzonderlijk afsluitbare compartimenten waarmee, na handmatig vol te zijn gestort, door het open zetten van een klep onder water kon worden gelost. De baggerbedrijven werkten over de hele wereld en enkele zijn uitgegroeid tot internationale grootheden zoals Boskalis.
Fietsroute Sliedrecht – Hardinxveld – Sliedrecht (ca. 35 km)
Dit is een route met contrasten. De route voert langs de Merwede met de vele industrie en door het groene arcadische achterland met lieflijke stroompjes, molens en monumentale boerderijen. Ook zijn enkele begraafplaatsen te bezoeken waar ‘captains of industry’ begraven liggen. Het contrast wordt nog eens op harde wijze benadrukt door spoor en snelweg, welke verschillende keren moeten worden overgestoken. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van het knooppunten netwerk.
Fietsroute Kinderdijk (Papendrecht – Alblasserdam) (ca. 45 km)
Een route die twee gezichten van de Alblasserwaard laat zien. Langs de oevers van de Merwede, Noord en Lek is de industrie te vinden, zowel de hedendaagse als restanten van de industrialisatieperiode en in het binnenland de rust met boerderijen, koeien en molens. Aan het dijklint tussen Kinderdijk en Papendrecht waren anderhalve eeuw geleden vele kleine scheepswerfjes te vinden. In Kinderdijk is een van die scheepswerfjes uitgegroeid tot een mondiale onderneming: IHC. En natuurlijk kent men Kinderdijk van het molencomplex dat op de werelderfgoedlijst staat, maar dat is immers ook industrieel erfgoed. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van het knooppunten netwerk.
Fietsroute Leerdam – Gorinchem – Leerdam (ca. 38 km)
De route voert langs industrieel erfgoed, lieflijke riviertjes en oude begraafplaatsen waar ‘captains of industry’ begraven liggen. Er zijn zelfs vier begraafplaatsen in het traject opgenomen. Het gebied kent ook een lange agrarische geschiedenis en de een na de andere monumentale boerderij komt aan u voorbij. Een mooie mix van voorbije bedrijvigheid en rust.
Wandeling Ameide en Tienhoven a/d Lek (ca. 4,5 km)
Ameide ligt op een gunstige plek in de loop van de rivier waardoor beneden aan de dijk een ‘loswal’ kon worden gebouwd; een levendige handel was het gevolg. Ook veerdiensten voor passagiers konden hier makkelijk(er) aanleggen. Ameide werd daarmee een goederen- en dienstencentrum voor de omringende dorpen. Op deze wandeling komt u niet langs grote fabrieken maar langs kleinschalige herbestemde utiliteitsgebouwen en woonhuizen van bekende industriëlen. Ook loopt de route langs twee oude begraafplaatsen.