De polders van het Groene Hart
Het Groene Hart bestaat uit polders en in dat opzicht is het gebied Nederland in het klein. Een polder is een door waterkeringen omgeven gebied waarvan de waterstand kunstmatig geregeld kan worden. Het is een resultaat van de Nederlandse wordingsgeschiedenis. Het is een gebied waarin veel menselijke energie is gestoken om het leefbaar te maken. Binnen de waterkeringen is het goed toeven. De gevolgen van klimaatverandering en het doorgaande proces van inklinken van het veenpakket maakt de problematiek van de polders dringend. Dat geeft beperkingen en daarmee hebben we eeuwen geleefd; het hield ons landschap klein, overzichtelijk en mooi. Maar het is ook hinderlijk. De praktijk werd dat de hele polder, alles binnen de waterkering, dan maar verhard moet worden. In de (politieke) praktijk van alledag worden polders nog steeds gezien als goedkoop grasland waar je gemakkelijk bedrijven kunt uitplaatsen, kassen kunt neerzetten, woningen kunt bouwen of wegen kunt aanleggen. Het einde is nog niet in zicht, iedere keer verdwijnt een stukje van de open ruimte.
Ingrijpende veranderingen voor 60 polders in Groene Hart
In de komende tien jaar zullen in het Groene Hart meer dan 60 polders verdwijnen of ingrijpend veranderen door onder andere woningbouw, bedrijventerreinen en nieuwe wegen. Gemeenten met veel bedreigde polders zijn ondermeer Stichtse Vecht, Gouda en Bodegraven-Reeuwijk.
Het Groene Hart bezit prachtige veenweidegebieden en wetlands die in de middeleeuwen door mensenhanden zijn ontstaan. Een landschapstype dat volstrekt uniek is in de wereld. Het lijkt er op dat door onze “poldercultuur” de polders verdwijnen. In de politieke praktijk van alledag worden polders nog steeds gezien als goedkoop grasland waar je gemakkelijk bedrijven kunt uitplaatsen, kassen kunt neerzetten, woningen kunt bouwen of wegen kunt aanleggen…
De lijst met bedreigde polders is constant in beweging; enkele kunnen al worden geschrapt omdat de beoogde ontwikkeling inmiddels is uitgevoerd. (Voorbeelden: Golfbaan in Bovenkerkerpolder, Golfbaan polder Bolgerijen, Bedrijventerrein Gaasperwaard, woningen en bedrijven in Schoonhoven, windturbines in open venster …). Daarnaast zijn er ook enkele ontwikkelingen uitgesteld (kassen in Nieuw Amstel Oost, Nieuwkoop). Het overgrote deel (90%) blijft echter actueel.
De aantasting van open polders begint vaak met een onschuldig uitziende ingreep. Bijvoorbeeld, in polder Sliedrecht; waar de ‘sprong over het spoor‘ begint met de aanleg van een manege en sportvelden die worden uitgeplaatst in de open polder; of in de Vierambachtspolder (Kaag en Braassem) waar een intensieve veehouderij wordt uitgeplaatst, die ter plaatse geen uitbreidingsmogelijkheden meer heeft.
Wonigbouw, bedrijventerreinen, wegenaanleg
Andere ontwikkelingen betreffen de aanleg van een nieuw bedrijventerrein Gorinchem-Noord (polder Arkel), de aanleg van een nieuwe weg (een nieuwe A3 door de Riethoornse polder bij Alphen); een nieuwe hoogspanningstrafo (polder Kortrijk bij Breukelen), polders die wegzakken als gevolg van voortgaande peilverlagingen (polder Oud-Kamerik) en vooral de nieuwe woningbouwprojecten die gemeenten in de kast hebben liggen (polder Haag en Hoef, Vianen; diverse sleutelprojecten Nieuwkoop; polders Groenendijk, het Westeinde).
Niet alle polders verdwijnen, gelukkig. Maar de onderbouwing voor de stelling dat polders nog steeds gevaar lopen, hieronder een indicatieve lijst. Laten we hopen dat de schrijver deze te snel bang is. In 2025 zullen we het weten.
Documenten:
Planbureau voor de Leefomgeving: Volop ruimte voor woningen in stad
Uitgaande van een laag groeiscenario kan bijna 80% van de behoefte aan extra woningen binnenstedelijk worden opgevangen. Bij een hoog groeiscenario is dat slechts 35% van de totale woningbehoefte.
Lees verder: Persbericht Planbureau voor de Leefomgeving
Met deze beleidsstudie wil het PBL een bijdrage leveren aan de discussie over toekomstige woningbouwlocaties. Doorgaans lijkt dit debat vanuit twee uitersten te worden gevoerd. De ene partij in het debat roept om nieuwe uitleglocaties ‘in de weilanden’ open te stellen. De andere partij houdt het pleidooi om voluit in te zetten op binnenstedelijke ontwikkeling.