Esther van den Bor
Rechten ven het kind
Het kinderrechtencomité van de Verenigde naties heeft op 29 augustus 2023 het ‘Verdrag inzake de rechten van het kind’, dat sinds 20 november 1989 van kracht is in de VN-lidstaten, aangepast. Er is een passage opgenomen over het effect dat klimaatverandering heeft op kinderen (de tekst via de link te lezen bevat de nieuwe tekst nog niet). Klimaatverandering wordt daarmee door de VN erkend als ‘een vorm van structureel geweld tegen kinderen’. De tekst nu omvat hun recht op informatie, inspraak en toegang tot de rechter om ervoor te zorgen dat ze worden beschermd tegen en het recht oplossingen te krijgen voor de schade die wordt veroorzaakt door de achteruitgang van het milieu en de klimaatverandering. In Amerika heeft juist deze maand een rechter de uitspraak gedaan dat de staat Montana de rechten van jongeren schendt met lokaal beleid dat beleidsmakers verbiedt om klimaatgerelateerde maatregelen in te stellen.
Rechten van de Natuur
In Ecuador werden de rechten van de natuur in 2008 in artikel 71 van de grondwet opgenomen, een wereldprimeur in het milieurecht. Inmiddels zijn er ruim veertig landen die Rechten voor de Natuur hebben vastgelegd in wet- en regelgeving. Wel vierhonderd wereldwijde initiatieven lopen op dit gebied. Een jaar geleden leidde in Spanje een volksinitiatief tot het verlenen van de juridische status van ‘rechtspersoon’ aan het natuurgebied Mar Menor. In Nederland wordt geprobeerd om de Maas en de Waddenzee eenzelfde status als ‘rechtspersoon’ te laten verkrijgen.
Rechten van inheemse volkeren
Op de bijeenkomst over biodiversiteit, de COP15-top, december 2022, is een wereldwijd akkoord gesloten om 30% van het land en de oceanen van de aarde in stand te houden. In het verdrag worden voor het eerst ook de rechten van inheemse volkeren op hun land erkend. Inheemse gemeenschappen spelen een sleutelrol bij het beschermen van de natuur en dat is opgenomen in een derde van de doelstellingen van het nieuwe pact.
Vooralsnog hebben partijen als Urgenda en Milieudefensie in de rechtbank ingezet op hoe milieuschade in strijd is met mensenrechten, zoals het recht op gezonde lucht. Of zij benutten de juridische mogelijkheden die ontstaan, omdat de overheid zich niet houdt aan de milieuregels die zij zelf afdwingt.
Vreemd dat het beschermen van jonge generaties en van natuur wettelijk moet worden verankerd en niet een basis grondrecht is. Een gezonde natuur is een belangrijke bondgenoot bij het terugbrengen van de CO2-uitstoot en een leefbare aarde en onze kinderen gaan de grootste pijn voelen van wat er nu allemaal ontspoort. Hoopvol is het gelukkig dat er overal wel nieuwe wet- en regelgeving gemaakt wordt. Laat dat inspireren.