De Gnephoek is een grote woningbouwlocatie gecombineerd met natuuraanleg bij Alphen aan den Rijn. De Gnephoek ligt midden in het Groene Hart. De ontwikkeling van de Gnephoek zou wel eens een voorbeeld kunnen gaan worden voor andere locaties in het Groene Hart. Met de Notitie Reikwijdte en Detailniveau start nu het MER-proces.
Hieronder treft u een korte samenvatting aan van de Notitie Reikwijdte en Detailniveau en de reactie van de Stichting Groene Hart daarop. U mag deze beschouwen als een handreiking aan al diegenen die willen reageren op de Notitie of anderszins betrokken zijn bij de ontwikkeling van de Gnephoek.
- Het mer-proces
Als start van de mer-procedure ligt de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) voor de milieueffectrapportage ter inzage. Het proces om te komen tot een Milieueffectrapportage wordt beschreven op de site van de Gnephoek.
De NRD beschrijft op hoofdlijnen wat er wordt onderzocht (reikwijdte) in de MER en hoe dit onderzoek uitgevoerd wordt (detailniveau). Iedereen kan erop reageren voor 18 december 2024. Daarna wordt door een extern bureau een plan-/project-MER opgesteld. Op basis van dit gecombineerde plan-/project-MER kan de provincie haar Omgevingsverordening en Omgevingsprogramma wijzigen. De gemeente kan haar Omgevingsplan wijzigen. Zo wordt de woningbouwontwikkeling in de Gnephoek mogelijk gemaakt.
2. Inhoud NRD
Een aantal relevante passages uit de NRD:
- De keuze voor de Gnephoek als ontwikkellocatie is in de MER het vertrekpunt. Er worden geen locatiealternatieven onderzocht.
- De Gnephoek ligt in het Groene Hart. Het Groene Hart heeft de aanduiding ‘hoge waarde cultuurhistorie’. De waarden van het gebied zorgen ervoor dat ruimtelijke ontwikkelingen met impact op het landschap en de cultuurhistorie goed ingepast dienen te worden.
- De Gnephoek is aangewezen als ‘belangrijk Weidevogelgebied’ en het noordoostelijke deel van de Gnephoek is aangewezen als stiltegebied. Ten noordoosten van het plangebied, in de Vrouwgeestpolder en een klein deel van de Gnephoek, bevindt zich een molenbiotoop. De zuidrand van de Gnephoek langs de Oude Rijn behoort tot het Limesgebied. Hier geldt een hoge archeologische verwachtingswaarde.
- Voor stedelijke gebieden gelden de volgende randvoorwaarden vanuit het Hoogheemraadschap (Rijnland): bouw op zandige ondergrond, stad als spons en blauwgroene dooradering.
- In deel 1 van de MER worden vier alternatieven vergeleken met het basisalternatief (het Contourenplan).
- Maximaal klimaatrobuust (maximale invulling maatregelen voor een klimaatrobuuste polder);
- Groen/ Blauw raamwerk (maximale invulling thema natuur/groen);
- Duurzame mobiliteit (maximale invulling aan thema duurzame mobiliteit);
- Duurzame energie/circulariteit (maximale invulling aan thema circulariteit en energie).
- In de MER wordt onderscheid gemaakt tussen de begrippen plangebied en studiegebied. Het plangebied is het gebied waar het planvoornemen mogelijk wordt uitgevoerd. Het studiegebied is het totale gebied waarin milieueffecten als gevolg van de realisering van het planvoornemen in het plangebied kunnen optreden. Het studiegebied is dus omvangrijker dan het plangebied en kan per omgevingsaspect verschillen.
- In paragraaf 6.4 wordt het beoordelingskader van de MER beschreven. Alle (milieu-) aspecten en hun beoordelingscriteria worden beschreven. Naast uiteraard water, bodem en lucht ook de aspecten als natuur en archeologie, cultuurhistorie en landschap.
- Verder is er een (zeer) uitgebreid overzicht gegeven van alle communicatie- en participatieactiviteiten voor de ontwikkeling van de Gnephoek van oktober 2024 – oktober 2026 (de Stichting Groene Hart staat daarbij ook genoemd).
- Stichting Groene Hart
Het hoofddoel van Stichting Groene Hart (SGH) is het behoud van de kernkwaliteiten, de natuur-, landschap- en cultuurhistorische waarden, van het Groene Hart.
Als er sprake is van een grootschalige woningbouwlocatie, gecombineerd met natuurontwikkeling, midden in het Groene Hart, gaat er natuurlijk een stukje van dat Groene Hart verloren. Maar woningbouw en natuurontwikkeling kunnen ook mooi ingepast worden en leiden tot het versterken van de kernkwaliteiten. Of op zijn minst tot het zoveel mogelijk behouden van de natuur-, landschap- en cultuurhistorische waarden.
De SGH zal de ontwikkeling van de Gnephoek actief blijven volgen en die voortdurend toetsen aan ons hoofddoel.
- Eerste reactie SGH op NRD
De Notitie Reikwijdte en Detailniveau Gnephoek vormt een goede basis voor de MER-studie. Reikwijdte en detailniveau worden volgens ons volledig en goed omschreven. De participatiemogelijkheden zijn goed uitgewerkt. Ook de hoofddoelen van onze Stichting; behoud van de kernkwaliteiten, de natuur-, landschap- en cultuurhistorische waarden, van het Groene Hart, komen in de NRD voldoende aan bod.
De locatie Gnephoek staat voor ons niet (meer) ter discussie. Het proces dat geleid heeft tot deze locatiekeuze is zorgvuldig verlopen.
De SGH vindt dat bij alle ontwikkelingen in het Groene Hart, het geheel van het Groene Hart vaak uit het oog verloren wordt. Eén Gnephoek kan bij wijze van spreken keurig ingepast worden in het Groene Hart, maar tien Gnephoeken kunnen het Groene Hart fundamenteel aantasten. Daarom is het belangrijk om in het verdere proces een aantal zaken goed voor ogen te houden:
- De Gnephoek wordt wel eens als voorbeeld gesteld voor toekomstige woningbouwlocaties (in het Groene Hart). Dan zou de Gnephoek ook een toonbeeld of een icoon moeten worden van woningbouw die past in het landschap van het Groene Hart. Mooi, rekening houdend met bodem en water en van hoge landschappelijke kwaliteit.
- Bij grote gebiedsontwikkelingen/woningbouwlocaties verwateren ergens in het proces vaak de kwaliteitscriteria. Dan wordt er toch maar een beetje toegegeven op natuur, landschap of waterberging (zodat er toch wat meer woningen gebouwd kunnen worden). Dit vraagt om voortdurende alertheid van iedereen die bij dit proces betrokken is.
Wij vinden dat kwaliteitscriteria in beton gegoten moeten worden zodat ze in het gehele proces van begin tot eind gelden. De SGH wil dit expliciet vaststellen en roept Alphen aan den Rijn op om met de SGH hierover een convenant op te stellen. - De termen plangebied en studiegebied in de MER zijn relevant. De ontwikkeling van het (plan) Gnephoek heeft uiteraard effect op een veel groter gebied dan alleen de Gnephoek. Door de woningbouw in de Gnephoek veranderen ook het landschap en de infrastructuur in de omgeving van de Gnephoek. Dat geldt ook voor de waterhuishouding en de natuur in de wijde omgeving van de Gnephoek. Daarom moeten de effecten van de ontwikkeling van de Gnephoek op water, natuur, landschap en infrastructuur in de wijde omgeving van de Gnephoek bestudeerd worden (en moet het studiegebied dus veel groter zijn dan het plangebied).