Niemand kan om stikstof heen. Heldere woorden van de vicevoorzitter van de Europese Commissie, Frans Timmermans, maandag 11 april jl. tijdens zijn bezoek aan de fractie(voorzitter) van BBB waarin hij uitleg gaf over het Europese beleid en de bijhorende normen.
Stikstof als probleem (een kleur- en reukloos gas) heeft een lange geschiedenis. Met de industrialisatie, de enorme groei van de automobiliteit en het bewust ingezette opschalings- en intensiveringsbeleid van de landbouw is het stikstofprobleem (er is veel te veel) fors meegegroeid. Dat alles staat ook niet los van de enorme forse bevolkingsgroei. In 1950 had Nederland 10 miljoen inwoners, nu 2023 bijna 18 miljoen (CBS). En we koersen af op meer dan 20 miljoen inwoners. Laten we beseffen dat de impact hiervan groot is.
De belasting van natuur en milieu heeft sinds de zeventiger en tachtiger jaren van de vorige eeuw serieuze aandacht gekregen. Aan alle kanten liep het spaak: waterverontreiniging, afvaldumping, geluidsoverlast, uitstoot van rookgassen en emissies van (zwaar) verontreinigende stoffen. Beleid en maatregelen gebaseerd op internationale verdragen en Europese afspraken hebben op veel terreinen geleid tot een vermindering van deze emissies en verbetering van het milieu. Sloten werden schoner en de lucht ook en het ecosysteem herstelde zich. Nee, het werk aan reductie en emissiebeperking is niet af, komt ook nooit helemaal klaar. Maar er zijn ontegenzeggelijk belangrijke stappen gezet. Tegelijk is er nog veel te doen, ook door problemen die er al lang zijn maar waar de focus zich nu pas op richt: water, bodemdaling en de gevolgen van klimaatverandering. In dat rijtje past ook stikstof. De innovaties op het gebied van stikstofreductie die er waren en zijn, blijken nog onvoldoende voor het gewenste natuurherstel.
Nadat het emissiebeleid tot stand kwam, rees ook de vraag wat nu eigenlijk de kwaliteit aan natuur en ecosystemen is die wij nastreven (waar gaan we voor, welk doelen streven we na?). Dit vraagstuk is heel groot en erg complex. Het heeft niet alleen betrekking op natuur en ecologie, maar ook op gezondheid. Ook rijst de vraag op welk niveau je dit beziet: op lokaal-, nationaal- of op wereldniveau. Enfin, internationale verdragen kwamen eind vorige eeuw tot stand om daaraan richting te geven. Europa komt met beleid en maatregelen voor de lidstaten om een gelijk speelveld te creëren. De landelijke politiek komt met wetten en regels ter uitwerking van de Vogel- en Habitatrichtlijnen. Die bevatten regels om de natuur te beschermen en voorzien in maatregelen om aantastingen te herstellen.
U voelt het aankomen. Het emissiebeleid ten aanzien van stikstof ligt achter op schema. Niet dat er niets is gebeurd, cijfers tonen dat aan dat de gemiddelde stikstofdepositie die berekend wordt in de eenheid mol, per ha. tussen 1990-2023 fors is afgenomen (bron CBS), maar nog onvoldoende om de landelijke doelstellingen te halen. De doelen van het natuur(kwaliteit)beleid wordt als gevolg daarvan niet gehaald. Meerdere rechtelijke uitspraken confronteren ons sinds kort hard met dit feit en dwingen de overheid om het vastgestelde beleid serieus te nemen en meer maatregelen te nemen. Niet langer pappen en nathouden.
Straffe maatregelen en scherpe data worden afgekondigd door de regering. Dan zijn de rapen gaar. Massaal keert Nederland zich tegen het kabinetsbeleid en/of de wijze waarop dat wordt gebracht. En er komt een inhoudelijke discussie over maatregelen, over jaartallen, over depositie (neerslag) en over het na te streven kwaliteitsniveau (terug naar natuurkwaliteitsniveau anno 1900? Of dat van 1992? Of dat van de landelijke implementatie van de Habitatrichtlijn in 2004?). Lang niet alles blijkt even helder te zijn.
Niemand kan om stikstof heen, om het teveel aan stikstof. We zullen ons huiswerk dan wel goed moeten doen en grondig te werk gaan, want simpele oplossingen zijn er niet en voor vergaande oplossingen is draagvlak nodig. De goede traditie van ons land wil immers dat wij ons niks laten opleggen en meegenomen willen worden in oplossingen én perspectieven. En dan vooral dat laatste. Wie wil veranderen moet een heldere visie hebben voor ons land qua inwoners, economische activiteiten, klimaatverandering, voedselproductie en natuurwaarden.
Ik wacht al zo lang op die visie, in plaats van al dat gedoe over data en depositiewaarden. U ook? Reacties en input welkom zijn via info@groenehart.info
Kees van Velzen,
Voorzitter